Het gaat nu snel in Oekraïne. In een korte tijd besloot de Russische president Poetin de zelfverklaarde Volksrepublieken Donetsk en Loegansk in het Oosten van Oekraïne te erkennen en er een 'vredesmissie' naartoe te sturen. Al in die nacht reden volgens ooggetuigen militaire voertuigen vanuit Rusland Oekraïne binnen. De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is nu een feit. De crisis tussen het Westen en Rusland is sinds de jaren 60 niet zo groot geweest. Toen voorkwam de Amerikaanse president John F. Kennedy een atoomoorlog met de Russen. Wie was deze machtige man en wat kunnen we van hem leren?

John F. Kennedy

John F. Kennedy was geboren op 29 mei 1917 in Brookline en stond bekend om zijn initialen ‘JFK’. Hij kwam uit een rijk gezin van 9 kinderen en viel op school al snel op door zijn uitstekende schoolresultaten. Hij behaalde aan Harvard cum laude een diploma in internationale betrekkingen.

De Oorlog

De oorlog speelde een belangrijke rol in het leven van de president. Zo schreef Kennedy als student in 1940 een boek getiteld: “Why England Slept”. Dit was zijn afstudeerscriptie wat een scherp analyserend verslag was met daarin waarschuwingen tegen Hitler. Naast het boek dat hij voor de oorlog schreef, maakte hij ook de oorlog van dichtbij mee. Hij diende als luitenant van de marine. Deze gevechtsfunctie bleek bij de latere verkiezingen gunstig te zijn.

Dat Kennedy heel bijzonder en een echte leider was, werd duidelijk na een missie op de Stille Oceaan. Daar voerde hij het bevel over een motortorpedoboot (de PT-109) die door de Japanse kruiser Amagiri bij de Salomonseilanden overvaren werd en zonk, waarna hij met een moedige actie toch zijn bemanning wist te redden. Na het zinken van de boot zwom Kennedy met de overlevenden vier uur in zee voordat zij een 5,6 km verder gelegen eiland (later genoemd: “Kennedy Island”) wisten te bereiken. Kennedy, die deel had uitgemaakt van het zwemploeg van Harvard, trok hierbij een gewond bemanningslid. Omdat Kasolo Island slechts 100 meter in doorsnede is en er geen voedsel te vinden was, zwommen Kennedy en zijn mannen naar een ander eiland (Olasana Island). Omdat er in dit gebied regelmatig Japanse schepen langs voeren, was deze tocht niet zonder gevaar. Na 10 dagen van kokosnoten geleefd te hebben, werden Kennedy en zijn mannen ontdekt door plaatselijke bewoners en ten slotte gered. Voor zijn betoonde moed en doorzettingsvermogen ontving Kennedy de Navy and Marine Corps Medal.

Presidentschap

Vlak na de oorlog in 1946 werd Kennedy gekozen tot Congreslid voor Boston en in 1952 tot senator. Hij bezocht verschillende crisisgebieden in die tijd en hield zich altijd bezig met onderhandelingen tussen partijen die in conflict waren.

In 1960 was dan daar het moment van zijn leven. Hij werd de jongste en 35^e president van Amerika met een nipte overwinning van 0,5% op de republikeinen. Kennedy's presidentschap begon in een economisch voorspoedige tijd. Wel waren er in het land veel strijdpunten. Vooral in het Zuiden kwam nog veel racisme voor en was er in het openbare leven sprake van een strikte rassenscheiding, vergelijkbaar met apartheid in Zuid-Afrika. Het verzet daartegen nam toe, mede onder invloed van Ds. Martin Luther King. Ook was er grote spanning met de Sovjet Unie.

Waar Kennedy veel punten mee scoorde bij het Amerikaanse volk was het programma die hij opzette voor de eerste man op de maan. Helaas heeft hij dit zelf nooit kunnen meemaken.

Cubacrisis

De laatste persoon die Rusland wist te stoppen in een andere crisis was dus president Kennedy. Deze crisis heette de Cubacrisis, hierin ontdekten de Amerikanen dat de communistische Russen op Cuba kernraketten plaatsten. Op Cuba was namelijk ook een communistische leider aan de macht gekomen. Hier waren de Amerikanen niet blij mee. De Amerikanen wilde geen Oorlog met de Sovjet Unie en besloten na een dreiging met atoomwapens ook nog Cuba in quarantaine te stellen. Met de zeeblokkade die volgde, werd voorkomen dat de Russen hun installaties konden afmaken door alle Sovjet-schepen te blokkeren. De wereld hield net zoals nu zijn adem in, hoe zou de Sovjet Unie reageren?  De reactie van Chroesjtsjov, die op dat moment in de Sovjet-Unie heerste, liet ruim een week op zich wachten. In eerste instantie zei hij dat hij zich het dreigement van de VS niet zou aantrekken. Maar twee weken later gaf hij toch toe, nadat de VS beloofden Cuba zelf niet lastig te vallen. John F. Kennedy wist op het nippertje een derde wereldoorlog te voorkomen.

Een echte leider

John F. Kennedy was een begaafd spreker met een sterk charisma en wist met zijn uitspraken veel mensen te raken. Zo was hij in Berlijn waar hij staande op het balkon van Rathaus Schöneberg de legendarisch geworden woorden "Ich bin ein Berliner" uitsprak.  

Hij wist de aandacht naar zich toe te trekken en kreeg het volk in beweging als hij dat wilde. Bovendien was het een meester in onderhandelen. Maar welke aspecten van zijn karakter zorgde voor zijn goede leiderschap?

Elke dag leren

Het eerste jaar van Kennedy als president was tegen de verwachting in, zeg maar gerust ‘een ramp’. Eerst wilde Kennedy het plan van zijn voorganger Eisenhower voortzetten om dictator Castro van Cuba af te zetten met behulp van een aantal anti-Castro Cubanen. Dit deed hij omdat Castro wilde samenwerken met de Sovjet Unie. Ondanks dat de CIA adviseerde om hen mee te laten helpen, zette hij de invasie voort. Dit liep uiteindelijk uit tot een fiasco. Veel Cubaanse strijders werden die dag opgepakt of vermoord door Castro. Dit fiasco wordt de Varkensbaai-affaire genoemd.

Later dat jaar ontmoette hij op een conferentie in Wenen Sovjet-leider Chroesjtsjov. Het was een spannend moment voor de wereld dat deze leiders elkaar eindelijk in realiteit leerde kennen. In deze ontmoeting liet de jonge Amerikaanse president zich publiekelijk intimideren en stelde de Sovjet-leider gevoelige vragen over de Varkensbaai-affaire.

Kennedy schuwde er niet voor om zijn fouten toe te geven. Hij noemde dat jaar zelf ook een ramp en erkende zijn verantwoordelijkheden. Het knappe was dat hij zich continu wilde verbeteren als president. Kennedy was een doorzetter en wilde elke dag een betere president zijn dan de dag er voor. Met deze instelling behaalde hij het volgende jaar buitengewone prestaties. Zijn bekendste succes was de vreedzame overeenkomst met de Sovjet Unie en daarmee het afwenden van een kernoorlog.

Inspireren

Het inspireren van mensen is een heel belangrijk aspect van leiderschap. Dit wordt ook uitgebreid omschreven in het boek “Leiderschapslessen van Nelson Mandela”. Dit aspect van leiderschap beheerste John F. Kennedy uitstekend. Het was misschien wel zijn grootste kwaliteit. JFK bereikte het Amerikaanse volk op emotioneel en persoonlijk niveau. Dit kwam door zijn charismatische stijl van  leiderschap met een saus van overtuigingskracht en een uitdagende visie. Voor Kennedy zette je een stapje extra. Zijn speeches waren zijn kracht, waarmee hij het land wilde verenigen en in beweging bracht. Denk maar aan zijn uitspraak: “Ask not what your country can do for you—ask what you can do for your country.”

Crisismanager

Kennedy geloofde in de waarde van goede ideeën van de mensen. Zo wilde hij een team om zich heen met mensen die ook regelmatig tegen hem in gingen. Ook bij het maken van belangrijke beslissingen in tijden van crisis vroeg Kennedy zijn teamleden altijd om hun individuele mening. Pas na het wegen van de verschillende adviezen, maakte hij een beslissing. Hij maakte daarom ook nooit overhaastte beslissingen en nam echt zijn tijd.

Naast een open cultuur waarin iedereen zich vrij voelde een mening te verkondigen, was er ook altijd een rustige sfeer in het Witte Huis. Kennedy wilde altijd dat iedereen rustig bleef in ernstige situaties om zo helder te kunnen nadenken. Hij was namelijk de rust zelf en zag mogelijkheden, waar andere problemen zagen.

Een onafgemaakte klus

Helaas heeft Kennedy nooit zijn klus mogen afmaken. Lee Harvey Oswald zorgde namelijk op 22 november 1963 om 12:30 in Dallas er voor dat de 35^e president niet langer zijn ambt kon uitoefenen. Op die dag ging er een kogel door het hoofd en door de rug van JFK, terwijl hij in een limousine zat naast zijn vrouw.

Twee dagen na de moord op Kennedy werd schutter Oswald op het politiebureau van Dallas vermoord, waardoor hij niet meer kon worden voorgeleid en er geen proces tegen hem werd gevoerd. Dit zorgde voor veel complottheorieën wereldwijd.

Het graf van John F. Kennedy bevindt zich op de begraafplaats Arlington National Cemetery, Virginia, vlak bij het Pentagon. Met een "eeuwige vlam" is het voor de vele bezoekers een herdenkingsplaats.

De huidige crisis

Kennedy kreeg Rusland al eerder kalm in crisistijd, nu is het onze beurt. Wat kunnen we nu leren van John F. Kennedy?

Ten eerste moet er een eenheid zijn in de NAVO en de EU. We moeten laten zien samen sterk te zijn en dat er niet met ons valt te sollen. Ook moet de EU zich verenigen en moeten we allemaal achter de sancties staan tegen Rusland. Aan het hebben van een sterk team die er helemaal voor wil gaan, hechte Kennedy veel waarde. 

Als tweede punt moeten we ten allen tijde proberen de rust te bewaren. Woorden zijn zoveel beter dan kogels. Laten we nooit onderhandelen omdat we bang zijn. Maar laten we nooit bang zijn om te onderhandelen. Oorlog brengt niemand verder, ook Poetin niet, hopelijk beseft hij dat. Kennedy zei ooit: “De mensheid maakt een einde aan oorlog, of oorlog maakt een eind aan de mensheid.” Oekraïne is geen lid van de NAVO dus moeten we onze militaire spierbal nog even niet laten zien als NAVO, hierbij zullen namelijk veel slachtoffers vallen.  Echter moeten we wel onze economische spierbal aanspannen. Gelukkig zijn er al strenge sancties aangekondigd door verschillende leiders.

Als laatste punt moeten we na deze crisis gaan leren van onze fouten. Dus niet meer afhankelijk worden van Rusland en voor altijd een sterk verenigde NAVO en EU blijven. Het leren van fouten, betekend ook het toegeven van fouten. Hier hebben veel politici moeite mee.

Na tijden van crisis komt zonneschijn. Wij voelen de gevolgen van deze crisis vooral in de portemonnee. Veel gezinnen in de onder- en middenklasse zijn financieel zwaar getroffen door de coronacrisis en krijgen nu ook nog hoge gas- en olieprijzen om de oren. Toch moeten we positief blijven, vertrouwen op de overheid om te compenseren, een andere oplossing te vinden, geduld hebben dus. Een dak kan tenslotte pas worden hersteld, wanneer de zon weer schijnt.

“Het woord crisis wordt in het Chinees met twee karakters geschreven. Het ene staat voor gevaar, het andere voor mogelijkheden.” John F Kennedy 12-04-1959.

Afbeelding: Aaron Shikler: Officieel portret van John F. Kennedy, 1970.