Debat: Verbod op gokreclames: 'Moet de overheid ingrijpen?'

Lloyd: “Berend we zijn allebei uitgesproken over dit onderwerp. Ik ben tegen dit verbod. Het past duidelijk in het programma van de gevestigde orde om de burger te betuttelen. Alsof we dom zijn. Dit zijn precies van die beslissingen waardoor het volk vertrouwen in de overheid verliest. Het is die reden waarom de behoefte aan een referendum zo hoog is. Ik geloof in het volksinitiatief, dat niet moeten worden gebruikt om het representatieve stelsel te vernietigen, maar om haar te corrigeren wanneer ze niet meer representatief is. De samenleving wil zelf keuzes kunnen maken. 

Het gulzige bestuur gebruikt veel indirecte dwang. Kijk maar naar het verbod op vlees en visreclames en een verbod op benzine en dieselauto’s in het jaar 2035. Burgers worden hierdoor een richting op geduwd, terwijl zij die richting prima zelf kunnen bepalen. De richting van de overheid heeft ons namelijk niet veel goeds opgeleverd de afgelopen jaren, de burger zal het dus niet veel slechter doen. Nogmaals een verbod op gokreclames gaat helemaal tegen het enigszins vrije Nederland in waar we zo naar verlangen. En kan jij mij dan vertellen wat zo’n verbod gaat helpen?” 

Berend: “Ik begrijp jouw punten goed en snap waarom jij tegen een verbod bent. De gulzige uitbreiding van overheidsbemoeienis herken ik ook in de huidige samenleving. Echter valt een verbod op gokreclames niet onder betutteling van de Nederlandse burger. Gokreclames hebben, net als sigarettenreclames vroeger, een zeer schadelijke invloed op mensen. Er is een directe link tussen het aantal gokreclames en het stijgende aantal gokkers in Nederland. Meer gokreclames betekent meer gokkers en dus meer gokverslaafden. Lloyd, jij en iedereen met gezond verstand bent het toch met mij eens dat gokverslavingen zeer kwalijk zijn en onwenselijk in ons land? 

Een misvatting die ik zie in jouw argument om gokreclames te laten bestaan is dat mensen bij een reclameverbod beperkt worden in hun vrijheid. Dit is niet het geval, omdat mensen nog steeds de vrijheid hebben om te gokken. Het van de buis halen van de gokreclames beschermt de burger tegen verslaving, maar beperkt hun niet in de mogelijkheid om de casino- of toto-sites te bezoeken. 

Ter afsluiting wil ik je nog wijzen op het feit dat een aanzienlijke meerderheid van de Nederlanders instemt met een verbod op gokreclames. Om dit verbod te verwezenlijken geef je gehoor aan de stem van de Nederlander.”

Lloyd: “Ik dien genoodzaakt te zijn je in het begin van je argument al te corrigeren. Fijn om te horen dat jij de gulzige uitbreiding van overheidsbemoeienis ook merkt, zijn we het in ieder geval daarover eens. Toch zie jij in het verbod op gokreclames geen overheidsbetutteling. Het verbod is niet alleen betutteling maar ook een beleidsuitvoerig paradox. De overheid wilt namelijk gokverslavingen, witwassen en fraude voorkomen (aldus minister voor Rechtsbescherming Weerwind), maar bereikt het tegenovergestelde. Deze illegale praktijken vinden namelijk ongecontroleerd plaats in de illegale gok-business. Door een verbod op gokreclames van legale gokbedrijven, waarbij het gokken wordt gereguleerd door de overheid, zal je zien dat mensen gaan wijken naar het illegale aanbod. Reclames zijn dus heel belangrijk om het legale aanbod vindbaar en attractiever te maken dan illegale gokorganisaties. We zullen dus zien dat juist de dingen die de overheid wil voorkomen zullen toenemen. Iedereen met gezond verstand is het toch met mij eens dat dit zeer kwalijk en onwenselijk is in ons land. 

Naast deze kanalisatie zien we ook dat er geen hard bewijs is voor een direct effect van reclame op gokgedrag en dat er veel meer factoren (bijv. familie en vrienden) een grotere rol spelen bij de problemen die ontstaan omtrent gokken (Niels Bibert, Instituut voor Mediastudies). Ik wil je er bovendien op wijzen dat een vergelijking met sigaretten onjuist is. Deze kankerverwekkende staafjes liggen overal open en bloot, en hebben daarom minder belang bij reclames dan legale gokbedrijven. Bovendien is elke sigaret hoe dan ook schadelijk en geldt dat niet voor legaal gokken. Het meerendeel kan namelijk gewoon verantwoordt gokken. De grote groep (8,4 miljoen recreatieve spelers) zou zich dan wederom moeten verantwoorden voor de ‘kleine’ (40.000 gokverslaafden) groep. Ik ben heel benieuwd hoe je dat ziet. 

Ten slotte wil ik de “aanzienlijke” meerderheid voor een verbod op gokreclames nog wel zien. Laat er maar een referendum over komen. Naast dat het voor mij pure symboolpolitiek is, waar niet verstandig over is nagedacht, is het daarbovenop door middel van overheidssturing een beperking in onze vrije gedachte.”

Berend: “Beste Lloyd, jij geeft aan dat de overheid met haar beleid om gokken te ontmoedigen het tegengestelde effect bereikt dat gewenst is. Laat ik beginnen bij witwasserij en fraude in de kansspelwereld. Witwasserij en fraude zijn criminele activiteiten die weinig te maken hebben met reclame voor casino’s. Een crimineel wast zijn geld niet wit omdat hij Wesley Sneijder in een gokreclame ziet. Jij geeft ook aan dat deze activiteiten voornamelijk plaatsvinden in de illegale gokwereld, waar geen mainstreamreclame voor is. Hoe kan het dan dat je bij een verbod op gokreclames een toename verwacht in witwassen en fraude, als de bedrijven waar dit plaatsvindt geen reclames hebben? Witwassen kan inderdaad lastiger gemaakt worden door de gokbedrijven te reguleren (zoals gedaan is door online goksites te reguleren). 

Goksites en casino’s zijn goed vindbaar voor mensen, ook zonder reclame. Voor de mensen die willen gokken is het mogelijk, maar we hoeven dit niet om die reden te promoten. Daarnaast wil ik het nog over het gokgedrag hebben, waar je mij terecht op belet. Het feit dat de grote groep verantwoord kan gokken is voortreffelijk. Het is echter ook een feit dat er een minderheid is die niet verantwoord kan gokken. Deze minderheidsgroep van gokverslaafden is niet ‘klein’, maar zijn 40.000(!) mensen. We moeten zorgen dat deze groep niet door blijft groeien en geholpen wordt. Vraag aan elke verslaafde of hij voor of na de ellende geholpen had willen worden. Ik probeer hiermee niet te stellen dat door gokreclames te verbieden de problematiek rondom gokverslavingen direct opgelost is, maar voorzorg is beter dan nazorg, omdat we over de bestaanszekerheid van deze mensen praten. 

Nogmaals wil ik zeggen dat ik niet pleit voor een belemmering voor mensen om te gokken, maar voor een ontmoediging hiervan. De meerderheid hoeft zich dus niet aan te passen aan de minderheid, omdat ze nog steeds de complete vrijheid hebben om te gokken. Een beperking van onze vrije gedachte komt niet in gevaar.”

Lloyd: “Jij stelt dat witwasserij en fraude criminele activiteiten zijn die weinig te maken hebben met reclame voor casino’s. Het tegendeel is echter waar als ik de minister moet geloven: juist de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) is van toepassing op gereguleerde online casino's om te voorkomen dat online gokpraktijken gebruikt kunnen worden om zwart geld wit te wassen of criminele activiteiten te financieren. De minister wil juist ervoor zorgen dat mensen bij legale, gereguleerde casino's gaan spelen en daar is reclame voor nodig om mensen naar die veilige casino's te kunnen sturen. Het is daarom niet gek dat ik die toename in illegale praktijken en verslavingen verwacht als er nu opeens een verbod op gokreclames komt, net nu die legale casino's pas een jaar geleden zijn geïntroduceerd in Nederland. Zodra het legale aanbod niet geadverteerd mag worden, lopen nietsvermoedende Nederlandse consumenten tijdens hun zoektocht naar goksites en casino’s het grote risico te stuiten op illegaliteit. 

Jij insinueert dat ik scheve verhoudingen stel. Ik wil de 40.000 gokverslaafden niet wegcijferen maar het is slechts 0,5 procent van het totaal aantal consumenten. Met deze constatering kom ik nu bij de triangelsamenwerking van consumenten, gokbedrijven en overheid. De regering eist namelijk al dat de bedrijven zich aanpassen aan wat de zittende machten achten als het algemeen belang. Dit resulteert erin dat gokbedrijven te maken hebben met meer regels dan banken. Regels als: voor 22:00 geen reclame, hele strenge voorwaarden voor jongvolwassenen, consumenten-nazorg en een hoge belasting van 30 procent op winsten (geld dat vaak naar verslavingsinstellingen gaat). Ik weet dat jij liever voorzorg dan nazorg hebt, maar ik ben een realist. Ik denk dan altijd aan een fiets. Je kan namelijk koplampen, achterlichten, reflecterende wielen en pedalen, reflectoren achterop verplichten maar je kan ook gewoon blinden uit de auto halen. Dus die 0,5 procent helpen en hen geen invloed laten hebben op de legale vrije gokmarkt. Het is een utopie om te denken dat mensen met een hoge verslavingsgevoeligheid niet alsnog gaan gokken. Dit doen zij echter dan op een illegaal platform wat voor veel meer schade zorgt dan de legale gokbedrijven waar zij terechtkomen via reclames en waar vervolgens toezicht op is. 

Afsluitend wil ik gezegd hebben dat gokken heel leuk is. De overheid is heel hypocriet door veel te verdienen aan gokbedrijven en vervolgens iets te willen verbieden dat zij zelf hebben veroorzaakt. Door bij de legalisatie van online gokken in oktober 2021 (laatste land die dit ondernam van Europa) veel te veel vergunningen te hebben vrijgegeven, hebben zij zelf een strijd voor de gunst van de consument met reclames gecreëerd. Ze moeten deze vrije markt nu ook vrijlaten net zoals bij de gedachte van het individu. Ik gok dat als de zwalkende overheid niet zo kortzichtig handelde twee jaar geleden (na 20 jaar van lobbyen) en bijvoorbeeld slechts een stuk of 10 vergunningen had vrijgegeven, dat we het dan hier niet over gehad zouden hebben vandaag. Pas als de illegale gokmarkt compleet verdwijnt kan je wellicht tot een compromis komen met een goedgezinde conservatief, maar de echte liberaal in mij zal het altijd betutteling vinden. Beste Berend, ik ga jou het slotakkoord geven. The floor is yours.”

Berend: “Lloyd, de vergelijking van de fiets die jij maakt wil ik ook gebruiken in een iets andere context. Stel je voor dat je nieuwe remmen op een fiets plaatst, maar deze blijken niet te werken. De logische aanpak is om de remmen te vervangen, zodat de fiets goed werkt en veilig is. Ik wil hiermee zeggen dat je gelijk hebt dat de overheid slecht beleid gevoerd heeft door de gokmarkt te vrij te laten, waardoor er een concurrentiestrijd is ontstaan. Deze concurrentiestrijd tussen de gokbedrijven heeft geleid tot gulzigheid van de gokbedrijven die zich uitten in reclames bijvoorbeeld. Dit overheidsbeleid met onbedoelde gevolgen zijn de kapotte remmen. Het is logisch om nieuw beleid, oftewel nieuwe remmen, in te zetten om de gokmarkt beter te reguleren. Hiermee doel ik op een verbod op gokreclames. De gokreclames hebben enkel negatieve effecten op de burger en daarmee de samenleving. 

Het is helemaal aan ieder individu of hij wil gokken of niet. We zijn het erover eens dat legale gokbedrijven en -sites daarom goed vindbaar moeten zijn, zodat de consument niet bij een illegaal platform terecht komt. Waar wij verschillen van mening is dat jij deze reclames belangrijk vindt voor de consument om legale gokbedrijven te vinden. Ik ben van mening dat deze gokreclames geen bijdrage leveren aan de zoektocht voor de consument, maar hun enkel lokken. De casino’s en goksites zijn altijd goed vindbaar geweest, ook voordat hier reclames voor bestonden. De toename in illegale praktijken en verslavingen gaat niet plaatsvinden zodra het legale aanbod niet geadverteerd mag worden, omdat het legale aanbod nog steeds goed vindbaar zal zijn. Ook gebeuren deze illegale praktijken sowieso al bij het illegale aanbod dus hierin zal niks veranderen. 

Tot slot wil ik nog ingaan op jouw verwachting dat gokverslavingen zullen stijgen bij een reclameverbod. Hier kan ik geen punt van overeenkomst in vinden, omdat precies het tegenovergestelde aan de gang is. Online gokken en reclame maken is vanaf oktober 2021 legaal geworden. Het aantal gokverslaafden is flink toegenomen sinds die tijd volgens de klinieken (RTLnieuws). Hier zie je dus een duidelijk verband, wat niet te ontkennen valt. Daarom pleit ik voor een verbod op gokreclames. Meer reclames betekent meer verslaafden en dus meer negatieve effecten op de samenleving.”

Lloyd: Ik wil Berend Kuling hartelijk bedanken voor het debat omtrent een verbod op gokreclames. Praten is tussen links en rechts een pure kunst. Normaal zijn de beperkingen het open staan voor de mening van de ander en het geduld van de luisteraars. Wij hebben laten zien hoe het ook kan, en dat notabene in verkiezingstijd!