De Romeinse filosoof Seneca zei ooit: “erger dan oorlog is de angst ervoor”. Een zin die in deze tijd van toepassing is. De oorlog die dreigt is namelijk de oorlog tussen het Westen en Rusland. De politici hebben als functie om bang te zijn voor deze oorlog, echter moet je altijd voorbereid zijn op oorlog om vrede te handhaven. Maar het volk moet zich niet zo gek laten maken. Deze week leg ik de situatie uit en proberen we Vladimir Poetin te begrijpen.

Aanleiding

Voor de mensen die de afgelopen maanden onder een steen hebben geleefd, leg ik het nog eens uit. Rusland heeft de afgelopen weken zo’n honderdduizend soldaten samengebracht aan de grens met Oekraïne. Het Westen ziet dat als een grote dreiging en vreest dat de Russische president Poetin Oekraïne wil binnenvallen.

Maar voor Poetin gaat het om een verdedigingsstrategie, omdat Rusland zich bedreigd voelt door de steeds groter wordende NAVO. Rusland wil niet dat Oekraïne en Georgië ooit zullen toetreden bij de NAVO. Daarom eist president Poetin schriftelijke garanties aan de NAVO waarin zou moeten staan dat dit nooit zal gebeuren. Ook eisen de Russen dat de NAVO zich terugtrekt uit alle nieuwe lidstaten zoals Polen of de Baltische staten. Volgens Poetin zitten we namelijk in zijn achtertuin.

De NAVO gaat niet akkoord met de eisen van Rusland en zo blijft er een gespannen sfeer hangen in het Oosten van Europa. Om het niet te laten escaleren wordt er druk diplomatiek overleg gepleegd. Het Westen waarschuwt dat Rusland zware sancties staan te wachten mocht het overgaan tot een militaire escalatie.

Inval niet aanstaande

Voor een invasie hoeven we ons voorlopig naar mijn mening nog niet heel bang te zijn. De Russische troepen staan als een rij aan de grens van Oekraïne. De “aanvalslinie” van Poetin is duidelijk en makkelijk te zien voor het Westen. Een land die een invasie van plan is stelt zich anders op. Het is nu net of Ajax hun opstelling van te voren al aan Feyenoord geeft. Wanneer de Russische troepen zich zullen terugtrekken zonder een akkoord, moeten we ons zorgen gaan maken. De troepen van Rusland staan daar puur om te provoceren.

Rusland is een tankstation dat zich voordoet als een land. De grootste exportproducten van Rusland zijn gas en olie. Mochten zij aanvallen, zal Europa geen gebruik meer maken van gas en olie uit Rusland. Wij lijken afhankelijk te zijn van Rusland maar de Russen zijn veel meer afhankelijk van ons. Aangezien Rusland nu al economisch enorm zwak is, zullen zij nooit riskeren hun grootste inkomstenbron op het spel te zetten. Oorlog voeren kost bovendien veel geld en zouden zij zich dus flink in de vingers snijden bij een invasie.  De Duitsers raakten in hun eerste halfjaar in de oorlog al de helft van hun tanks kwijt. Bij een aanval op Oekraïne zal Rusland in het economische hart worden geraakt. Dit zal de populariteit van Poetin niet ten goede doen.

Het brein van Poetin

Er wordt nu Russische blufpoker gespeeld. Maar waarom doet Poetin dit? Laten we eens in het hoofd van de Russische president kijken om ook die kant van het verhaal te belichten.

Geschiedenis

33 jaar geleden rijkte de macht van de Sovjet Unie ongeveer tot Wolfsburg. Sinds die tijd is die macht meer dan 1500 kilometer naar het Oosten opgeschoven. En al die landen die ooit deel uit maakten van de Russische republiek zijn nu lid van de EU en/of de NAVO geworden. Er is nog een smalle strook die grotendeels bestaat uit Wit-Rusland en Oekraïne waar het niet duidelijk is hoe de machtsrelaties liggen. Het is strategisch een grijsgebied. Willen ze nou bij het Westen horen of toch bij Rusland. Voor Rusland is vooral Oekraïne strategisch heel interessant. Wit-Rusland wat minder want dat land bestaat veel uit moerassen.

Toen in 2014 veel sneller dan verwacht Janoekovitsj (voormalig president) werd afgezet en Oekraïne in macht kwam van het gedeelte dat tot het Westen wilde behoren, zag Poetin de bui al hangen. Hij moest snel handelen om zijn strategische positie niet verder te laten verzwakken. Hij heeft met dat snelle handelen toen de Krim teruggenomen. Ik ben er ook van overtuigd dat die Krim niet meer terug word gegeven.

De handelingen van Poetin zijn helemaal niet zo gek, hij vecht tegen het machtsverlies en voor de belangen van zijn volk. Hij zal deze situatie dan ook weer zien als een defensieve operatie. Poetin zal dus proberen Oekraïne weer Russisch te maken. Dit zal denk ik ook gebeuren bij Wit-Rusland nadat de gestoorde president Loekasjenko zal weggaan.

Belazerd

Poetin heeft in zijn gedachtes dat Oekraïne eigenlijk al vanaf de 18^de eeuw onderdeel is van de Russische republiek. Dat Chroesjtsjov de Krim cadeau had gedaan aan Oekraïne was ook een heel raar besluit destijds. Als ik Rusland was had ik de Krim ook bezet, daar ligt de grootste marine basis die Rusland namelijk heeft. Veel van zulke besluiten hebben de Russen zelf vroeger genomen. De verzelfstandiging van veel republieken in Oost-Europa lijkt Poetin weer ongedaan te willen maken. Dat Rusland dit nu ineens wilt gaan doen is niet gek. Poetin voelt zich namelijk belazerd. Amerika  (toenmalig minister van buitenlandse zaken Baker) beloofde na de val van de muur dat de NAVO zich niet zal bemoeien met landen in het Oosten, toch wilde sommige onafhankelijke republieken daar toch graag bij horen en de Amerikanen dachten, het staat toch niet zwart op wit dus houden we het niet tegen.

Economie

Economisch is Rusland enorm zwak. De enige spierbal die ze hebben is de militaire macht. Rusland heeft veel ruimte maar dat heeft in dit geval weinig te betekenen voor de economie. Zo zijn economisch de sterkste plaatsen op onze planeet: Hongkong, Singapore en Nederland.  In deze tijd geeft de grootte van je ‘lebensraum’ geen macht. Met een groot deel van Rusland kan je namelijk niks. Daarom is het heel begrijpelijk dat Poetin Oekraïne er graag bij wilt hebben. Oekraïne is agrarisch, industrieel en technologisch goed. Kiev zou bijvoorbeeld Rusland industrieel kunnen verrijken en de Krim zou verder kunnen groeien als militaire basis. Geld kan dus voor Poetin de zenuw zijn van de oorlog maar hij vergeet dat een goede economie draait om organisatie. Dat zie je ook in ons land, waar de organisatie uitstekend is. Met de corruptie in Rusland zou de organisatie nooit goed kunnen worden. Dit zien we alleen al in de steden Moskou, Petersburg en voormalig Leningrad waar de steden prima in elkaar zitten maar de economie duidelijk nog niet goed is.  

Poetin de grote winnaar

Door de slechte economie in Rusland en de grote mond van Poetin, worden de Russen niet serieus genomen. De grootste ambitie die Poetin heeft is dat hij erkent wordt als grote mogendheid. Rusland is dit niet maar doordat we door Poetin zijn intimidatiepolitiek meteen in paniek geraakt zijn, laten we zien Rusland serieus te nemen. We onderhandelen nu met Poetin en dat is precies wat hem weer een machtsgevoel geeft en waardoor hij aan zijn eigen volk kan laten zien gewonnen te hebben. Hij speelt het spel dus heel erg knap.

Het hele spel is druk zetten, onderhandelen en je doel bereiken zonder te vechten. Dit vindt Poetin ook. De eisen die Rusland heeft gesteld zijn verworpen door de NAVO, maar dit had Poetin al wel verwacht. Hij is met extreme eisen de onderhandelingen begonnen maar dat is logisch. Je zet namelijk altijd hoog in.

Toekomst

Het is heel logisch dat politici en bepaalde wereldleiders angstig zijn over de situatie. Mocht Amerikaanse president Biden namelijk hebben gezegd dat hij het niet serieus nam, dan had Poetin natuurlijk de druk verhoogd.

De toekomst voor Rusland kan rooskleuriger worden maar dan moet hij zich focussen op de samenwerking en niet op ruzie met het Westen. Ook zou hij het hypernationalisme moeten stoppen om zo zijn volk niet meer tegen het Westen op te zetten. Deze extreme vorm van nationalisme zorgt voor een grotere kloof met het Westen waardoor Poetin nooit een samenwerking kan aangaan om populair bij zijn mensen te blijven. Hierdoor zal vrede sluiten moeilijker worden dan oorlog maken.

De president van Rusland vindt het makkelijk anderen de schuld te geven, dan naar zichzelf te kijken, om de verschillen met een ander te benoemen dan de overeenkomsten te vinden. Maar hij moet nu niet het makkelijke pad kiezen maar het juiste pad. Daarom moet Poetin zich focussen op zijn eigen land. Hij moet beseffen dat er met geopolitiek weinig te winnen valt en dat hij zijn eigen industrie moet activeren. Een gratis tip die ik aan Poetin geef is dat hij moet kijken naar de grote broer van Rusland. China heeft namelijk een goede economische ontwikkeling doorgebracht vanaf de tweede wereldoorlog en heeft laten zien hoe je als communistisch land wel degelijk een speler van enorm machtsbelang kan worden in de wereld.

Wat hebben wij nu geleerd? Het is ten eerste dom geweest om afhankelijk te zijn van Rusland. We willen niks te maken hebben met dit land en moeten daarom een nieuwe infrastructuur creëren  waarbij een deel van het gas kunnen gaan importeren of ergens anders vandaan kunnen gaan halen. Als we meer zelfvoorzienend worden in gas en olie dan geven we Rusland geen alternatieven meer om geld aan ons te verdienen. Dat zou voor Rusland een drama zijn.

Dat dit met een sisser afloopt is niet te voorspellen. Er blijft een kleine kans dat Rusland of het Westen een foutje maakt en het alsnog uit de hand kan lopen. Echter is deze kans minimaal en lijkt dit van Rusland puur imponeergedrag. Hopelijk blijft de grote broer van Rusland slapen, want als die ontwaakt, zal de aarde schudden.

“Mocht er toch een oorlog komen dan zal ‘gezond verstand’ de eerste dode zijn”. (A. den Doolaard, Nederlandse schrijver 1901-1994).

Afbeelding: Vladimir Poetin © AP